Tehuti (Thoth) – Thần Trí tuệ
Không dễ gì là cái lưỡi của Ra, Tehuti có thể chứng thực điều đó. Những người khác diễn giải mọi lời nói của thần chỉ là ý muốn của Thần Mặt Trời, như thể Tehuti không khác gì một công cụ.
Sự thật là, nếu không có Tehuti, Ra không thể xoay xở để qua ngày. Tehuti đứng ở đầu mũi con thuyền Manjet khi nó đi ngang qua bầu trời, trong lúc Ra trải qua giai đoạn từ một đứa trẻ sơ sinh chỉ nhỏ như một con bọ hung nở từ phân ra, đến khi là một thanh niên trai tráng mạnh mẽ và can trường như một con chim ưng, rồi trở thành một ông già mà gió có thể thổi ngã. Vì thế trách nhiệm dẫn dắt con thuyền của Tehuti trải rộng ra khi ánh sáng ban ngày thu hẹp dần.
A, Tehuti không đơn độc trong công việc này. Ma’at, linh hồn của chiếc cân vũ trụ và là con của Ra, cũng cưỡi trên con thuyền. Tuy nữ thần Ma’at chỉ là một ý nghĩ, nàng giúp Tehuti làm nhiệm vụ. Tehuti yêu Ma’at như một cộng sự. Theo một nghĩa nào đó, họ là vợ chồng. Những kẻ khác thi thoảng cũng lên thuyền – các vị thần, súc vật – nhưng chỉ như hành khách, để đi nhờ.
Buổi tối, Ma’at chia sẻ với Tehuti một nhiệm vụ chán chường. Đó là lúc già Ra vượt qua mười hai chiếc hang dưới cõi âm Duat trên con thuyền Mesektet đi từ tây sang đông.
Những ma quỷ đói như rắn rết tràn vào quấy đảo các vùng nước, và Ra thì quá già nua ốm yếu, cả về thể xác và tinh thần, nên không thể chế ngự được chúng. Ma’at theo dõi lũ quỷ; Ra canh chừng chúng.
Nhưng đêm nào cũng vậy, khi họ đến hang thứ chín thì bị Apep tấn công. Apep là tạo vật xấu xí nhất mà người ta có thể hình dung, không có cả mắt, mũi, tai. Không gì có thể khiến cho con quỷ vô tri vô giác đó sợ. Hơi thở của nó là tiếng gầm reo rắc kinh hoàng. Ban đêm Ra, Ma’at và Tehuti đánh nhau với Apep cho đến khi Apep xịt thuốc độc vào mắt Ra. Tehuti liền chùi rửa sạch mắt cho Ra để Ra có thể đâm xuyên qua lớp vảy sắt vào trái tim không biết thương xót của nó; thế là máu con quỷ cứ thế tuôn ra, tuôn ra và nhuộm hồng bầu trời – đó là cái nền để Ra lại hiện ra như một đứa trẻ sơ sinh lúc rạng dông.
Tehuti hát mừng chiến thắng như con khỉ đầu chó cất tiếng choe chóe lúc mặt trời lên. Đôi khi hứng lên thần còn biến mình thành khỉ đầu chó.
Set tự nhận mình chính là người đêm đêm đánh nhau với Apep, đồ dối trá. Chế ngự bóng tối, đem ánh sáng tới – tất thảy đều thuộc về Tehuti.
Và Tehuti không chỉ đảm bảo cho chu kì của mỗi ngày được diễn ra mà của cả năm nữa. Ban đầu, một năm có 360 ngày và nguồn nước Nun thì loãng toẹt. Nhưng Tehuti đã chơi trò súc sắc cá cược lớn với thần mặt trăng Khonsu. Thần thắng, và được một phần bảy mươi hai của ánh sáng trăng: 5 ngày. Vào những ngày ấy, nguồn nước Nun liền trở nên trù phú; những vị thần đầu tiên được tạo thành. Để tỏ lòng biết ơn, Tehuti bẻ cong cái mỏ cò quăm của mình để hợp với hình lưỡi liềm của mặt trăng. Được nhìn từ một phối cảnh nhất định, Tehuti mới chính là người sáng thế vũ trụ, chứ không phải Ra. Tất nhiên Tehuti không bao giờ nói ra điều này. Nhưng sự thực vẫn là sự thực.
Tehuti phục vụ bất cứ ai cần đến mình. Thần biết cái gì có thể dẫn đến sai lầm – thần đã nghe những con quỷ đang chực chờ dưới địa ngục lặng lẽ liếm mép. Sự háu ăn của chúng hẳn chẳng bao giờ thỏa mãn.
Tehuti đã thuyết phục Tefnut trở về Ai Cập sau khi Ra không chịu tỏ ra coi trọng nàng theo lẽ công bằng. Thần đã nói có lí lẽ; tất cả chỉ cần có thế.
Chính Tehuti, luôn luôn là Tehuti đứng ra giải quyết vấn đề, bất kể vấn đề gì. Khi Set phanh thây Usir ra thành 14 mảnh và Aset chỉ tìm được 13, Tehuti đã thì thầm với nàng những âm thanh khiến cho Usir được toàn thây và sống lại đủ để làm nàng thụ thai Heru Sa Aset. Rồi thần bảo vệ Aset trong lúc mang thai. Và khi Heru Sa Aset đánh nhau với Set suốt 80 năm, Tehuti giữ cho sức mạnh đôi bên luôn cân bằng. Nếu một người làm người kia bị thương nặng, những lời của Tehuti sẽ chữa lành cho người bị thua thiệt. Một lần Tehuti chữa lành gần như toàn vẹn một con mắt của Heru Sa Aset bị Set móc trồi ra, và một lần thần đã cứu sống được Hem Sa Aset khi cậu bị thương rất nặng. Tehuti lập lại trật tự. Đó là điều cốt yếu. Thần vinh danh Ma’at; Tehuti là vị thần của sự hiểu biết.
Bằng sự hiểu biết thần ban cho con người lời nói, để họ triết lí và cầu nguyện. Thần ban cho họ chữ tượng hình, cho phép ghi lại khi nào, ở đâu, vì sao, ai, như thế nào – để lưu giữ dấu vết lịch sử. Thần dạy họ các số để tính toán sự sắp đặt của bầu trời, các vì sao, trái đất cũng như tất cả những gì bên trong dó, và để hiểu được chiêm tinh học. Thần giúp họ quan sát xung quanh một cách khách quan, để họ có thể nhận biết – không chỉ tưởng tượng; thần ban cho họ các môn khoa học.
Người ta có thể kết luận Tehuti là vị thần quan trọng nhất – chẳng phải sự hiểu biết là đức hạnh quan trọng nhất sao? Và nếu người ta làm thế, Tehuti cũng đồng ý thôi. Nhưng thần sẽ không bao giờ nói ra đâu; thần quá khôn mà.
Xem đầy đủ hơn về Thần thoại Ai Cập: >click here<
Thần Thoại Ai Cập – NXB Kim Đồng
Dựa theo: Treasury of Egyptian Mythology
Classic Stories of Gods, Goddesses, monsters & mortals – Donna Jo Napoli
Minh họa: Christina Balit